چقدر با خدا رفیقی؟

آیا باید از خدا بترسی که بد نباشی؟ یا می‌شود با خدا رفیق بود و در عین حال از او ترسید؟ ترس از خدا در واقع ترس از گناهانی است که دامنمان را بدان‌ها آلودیم و در صحنه‌ی قیامت، وقتی، آن دادار ازل و ابد، حقیقت عمل هر کس را به او باز پس می‌گرداند، برخی اعمال همچون نیش و کنایه‌های نابجا، مار و عقرب‌هایی می‌شود و به جانمان می‌افتد و ما اگر واقع بین باشیم از عقاب آنچه بر دست و زبانمان رفته وحشت داریم، نه از خدای مهربان و دوست داشتنی. اما اگر در دوستی با خدا، صادق باشیم، اصلاً محال است آگاهانه گرد گناه پرسه بزنیم.

درباره دوستی با خدا و چند و چون آن در این نوشتار بیشتر خواهید خواند.

«عشق و محبت به خدا» از اوصاف ارزشمندی است که قرآن کریم و روایات اسلامی، آن را به مؤمنان حقیقی نسبت می‌دهند. در تعالیم اسلامی، خداوند متعال تنها مصداق حقیقی محبت است و دوست داشتن دیگران نیز در راستای محبت خداوند است. محبت به پیامبران الهی، امامان، دانشمندان، رهبران، پرهیزکاران و خویشاوندان، همه در راستای محبت خداوند است، از این رو در قرآن کریم، عشق و محبت به خدا، از نشانه‌های انسان مؤمن به شمار آمده است: «و من الناس من یتخذ من دون الله اندادا یحبونهم کحب الله والذین آمنوا اشد حبا لله؛ و برخی از مردم معبودهایی غیر از خداوند برمی گزینند و آنها را چون دوستی خدا دوست می‌دارند، اما کسانی که ایمان آورده‌اند عشقشان به خدا شدید تر است»(بقره/165) و آن گاه که خداوند از قومی نمونه نام می‌برد، از نشانه‌های آنان محبت به خدا را برمی‌شمارد: «… یحبهم و یحبونه؛ خداوند آن‌ها را دوست می‌دارد و آنان نیز خداوند را دوست می‌دارند.»(مائده/54)

در قرآن کریم، حب الهی معیار ارزش‌هاست و هر کاری که بر اساس محبت و عشق به خدا صورت گیرد دارای ارزش خواهد بود و مورد مدح و ستایش الهی است.

در روایات نیز زیربنای همه ارزش‌ها و نشانه اهل ایمان، عشق به خدا و برای خدا معرفی شده است.

روایت شده: روزی رسول خدا (ص) به اصحاب فرمودند: «کدام یک از دست‌آویزهای ایمان محکم‌تر است؟

بعضی گفتند: نماز، گروهی گفتند: زکات، عده‌ای اظهار داشتند: روزه، برخی گفتند: حج و عمره و دسته‌ای بیان داشتند: جهاد».

آنگاه پیامبر اکرم فرمود: برای هر یک از این‌ها که گفتید فضیلتی است، ولی پاسخ پرسش من نیست، «اوثق عری الایمان ان تحب فی الله و تبغض فی الله و توالی اولیاء الله و التبری من اعداء الله؛ محکم‌ترین دست‌آویزهای ایمان، دوستی برای خدا و دشمنی برای خدا و پیروی اولیای خدا و بیزاری از دشمنان اوست.»(1)

امام صادق(ع) می‌فرمایند: «نشانه ایمان خالص به خداوند این است که خدا در قلب او محبوب‌تر و دوست داشتنی‌تر از خودش و پدر و مادر و فرزند و همسر و مالش و از همه مردم باشد.»(2)

از این روست که پیامبر اکرم (ص) در مناجات با خدای خویش عرضه می‌دارد: «اللهم اجعل حبک احب الی من نفسی و اهلی و من الماء البارد؛ بار خدایا، محبت خود را در قلب من از محبت به خودم و خانواده‌ام و از دوست داشتن آب گوارا و خنک محبوب‌تر گردان.»(3)

محبت خدا در صورتی کارساز است که در مقام عمل نمودار گردد، یعنی محبّ و عاشق واقعی کسی است که اراده و خواست محبوب را بر خواست خویش مقدم بدارد و در مقام اطاعت و پیروی از خدا و رسول خدا و جانشینان آن حضرت برآید: «قل ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله؛ بگو اگر خدا را دوست می‌دارید مرا (پیامبر) پیروی کنید تا خدا شما را دوست بدارد.»(آل عمران/31)

امام صادق (ع) در پاسخ به پرسش برخی اصحاب مبنی بر اینکه «آیا خداوند ما را به دوستی خویش برگزیده است؟» با اشاره به آیه فوق، فرمودند: «هر کس می‌خواهد بداند که آیا خداوند او را دوست دارد یا نه، باید به فرمان‌های خدا عمل و از ما پیروی کند.»(4)

بنابراین هر اندازه عشق و محبت انسان به خدا بیشتر باشد، طاعت و بندگی او نیز بیشتر می‌شود، درباره پیامبر (ص) می‌گویند: «پیامبر خاتم پرستنده‌ترین انسان‌ها نسبت به خداوند متعال بود، زیرا دوستدارترین آن‌ها نسبت به خدایش بود».

امام صادق (ع) می‌فرمایند: «خدا را نافرمانی می‌کنی در حالی که اظهار عشق و محبت به او می‌کنی، این محال است. اگر محبت تو صادقانه بود از او اطاعت می‌کردی، چرا که دوستدار نسبت به کسی که دوستش می‌دارد، فرمانبردار است.»(5)

مؤمن راستین در همه حال مطیع پروردگار است و در تمام مراحل زندگی به دنبال راهنمایی‌های اوست و از هر گونه خودمحوری و متابعت نفس و مشتهیات نفسانی اجتناب می‌ورزد.

قرآن کریم می‌فرماید: «و المومنون و المومنات بعضهم اولیاء بعض یامرون بالمعروف و ینهون عن المنکر و یقیمون الصلوه و یوتون الزکوه و یطیعون الله و رسوله اولئک سیرحمهم الله؛ مردان و زنان با ایمان، یار و یاور یکدیگرند، امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند، نماز را برپا می‌دارند . زکات می‌پردازند و خدا و رسولش را اطاعت می‌کنند، و بزودی خدا آنان را مورد رحمت خویش قرار می‌دهد.» (توبه/71)

در روایتی از امام صادق (ع) دوری از دنیاطلبی راه درک حلاوت عشق و محبت الهی بیان شده است: «اذا تخلی المومن من الدنیا سما و وجد حلاوه حب الله؛ هر گاه مؤمن از دنیا کنار کشد، بلند مرتبه گردد و شیرینی محبت خداوند را دریابد.»(6)

همچنین فرمودند: «گاهی دوستی برای خدا و رسول است و گاهی برای دنیا، محبتی که برای خدا و رسول است پاداشش بر خداست و آنچه برای دنیاست اجر و مزدی ندارد.»(7)

پی نوشت‌ها:

1.اصول کافی، ج3، ص190

2.بحارالانوار، ج70، ص25

3.میزان الحکمه، ح3093

4.کافی، ج8، ص14

5.بحارالانوار، ج70، ص15

6.مستدرک الوسائل، ج12، ص173

7.اصول کافی، ج3، ص190